Portal Gminy Niebylec
20.03.2019
Wieś położona 1 km na południowy zachód od Niebylca. Rozciąga się nad potokiem jawornickim, mającym swe źródło w lesie, u podnóża góry Żarnowej i płynącym w kierunku południowo – wschodnim, początkowo przez las, a potem przez wieś, aż do ujścia do potoku Gwoźnica.
W 1418 r. dziedzicem Jawornika był bliżej nieznany Rafał. W XV i XVI w. wieś wchodziła w skład rozległych dóbr ziemskich należących do rodu Machowskich. W II połowie XVIII w. Jawornik należał do Stanisława Łempickiego, który skupił w swych rękach siedem sąsiadujących ze sobą wsi. W Jaworniku funkcjonowały wówczas dwie papiernie, prowadzone przez Tomasza i Błażeja, osiadłych na zagrodach, ale nie będących poddanymi. W połowie XIX w. Jawornik był własnością Henryki hr. Kuczkowskiej, a w latach 80. XIX w. majątek ten przeszedł w ręce Józefa Czajowskiego. Wkrótce potem nastąpiły kolejne zmiany: pod koniec XIX w. Jawornik podzielono na cztery oddzielne posiadłości: Jawornik – właściciel Józef Czajowski, Jawornik Berdechów, Roznerówka – właściciel Chaskel Wallach i Beila Rozner, Jawornik Blauówka – właściciel Berko Blau, Jawornik Stawisko – właściciel Marya Zawadzka. W 1905 r. posiadłość większa w Jaworniku skupiona była z powrotem w jednych rękach i stanowiła własność Diamanta i Herscha Salomon.
W początkowym okresie swego istnienia Jawornik należał do parafii Strzyżów Jednak według Długosza ten stan uległ zmianie i w czasach, gdy Jan Gruszczyński dzierżył biskupstwo krakowskie, we wsi tej fundowany i wzniesiony został kościół parafialny pod wezwaniem św. Marii Magdaleny. Nałożony został jednak warunek, ażeby pleban kościoła w Jaworniku płacił co roku cztery grzywny kościołowi i plebanowi w Strzyżowie. Ze źródeł XVI-wiecznych wynika, że najpóźniej w I połowie XVI w. wieś ta należała już do parafii w Konieczkowej, a później
w Niebylcu.
W latach 1785–1787 w Jaworniku były 74 osiadłości (domy), w których żyło 529 osób. Przeciętne uposażenie osiadłości w ziemię było w tej wsi dość wysokie i wynosiło 17,2 morgi. W owych czasach Jawornik liczył łącznie (grunty dworskie i chłopskie) 1231 mórg 679 sążni roli, 69 mórg 1514 sążni ogrodów, 40 mórg 969 sążni łąk, 120 mórg 1422 sążnie pastwisk oraz 124 morgi 1418 sążni lasu, z czego grunty dworskie stanowiły: 165 mórg 627 sążni roli, 3 morgi 1026 sążni ogrodów, 6 mórg 1422 sążnie łąk, 12 mórg 1194 sążnie pastwisk oraz 124 morgi 1418 sążni lasu. Grunty chłopskie liczyły wówczas 1066 mórg 52 sążnie roli, 66 mórg 488 sążni ogrodów, 33 morgi 1147 sążni łąk oraz 108 mórg 228 sążni pastwisk. Lasy w Jaworniku były tylko dworskie.
W połowie XIX w. Jawornik był dość dużą wsią. Jej zabudowa rozciągała się nad potokiem jawornickim i była prawie w całości drewniana. Wieś miała już wtedy przysiółek Berdechów lub 122 Berdychów. W centrum wsi znajdował się mały folwark dworski, a obok niego staw, prawdopodobnie również należący do właścicieli wsi. W tym czasie funkcjonowała we wsi również karczma, która stała niedaleko folwarku. Na terenie Jawornika można było spotkać cztery krzyże przydrożne: w centrum wsi nad potokiem jawornickim, przy drodze z Lutczy oraz przy polnej drodze na granicy z Lutczą. Stały tu także dwa słupy milowe, oba przy drodze z Lutczy. W Jaworniku
funkcjonowała wówczas kasa pożyczkowa, której kapitał w latach 80. XIX w. wynosił 189 zł.
Na przestrzeni wieków liczba ludności Jawornika systematycznie wzrastała: w 1536 r. mieszkało tu 24 kmieci, w 1785 r. – 529 osób, 1870 r. – 781, 1879 r. – 827, 1880 r. – 887, 1930 r. – 1070, 1938 r. – 1121, 1983 r. – 1180, 1984 r. – 1183, 1985 r. – 1193, 1986 r. – 1191, 1987 r. – 1221, 1988 r. – 1210. Współcześnie liczba mieszkańców wsi utrzymuje się mniej więcej na tym samym poziomie i wyniosła: w 1989 r. – 1194 osoby, 1990 r. – 1197, 1991 r. – 1214, 1992 r. – 1218, 1994 r. – 1241, 1995 r. – 1231, 1996 r. – 1241, 1997 r. – 1228, 1998 r. – 1232, 1999 r. – 1230, 2000 r. – 1229, 2001 r. – 1237.
Dzisiaj wieś Jawornik obejmuje powierzchnię 1215 ha i posiada 1221 mieszkańców, funkcjonuje tutaj szkoła podstawowa, kółko rolnicze, koło gospodyń wiejskich, ochotnicza straż pożarna. Ma również siedzibę parafia rzymskokatolicka pw. Matki Bożej Wspomożenia Wiernych.
W ramach naszej witryny stosujemy pliki „Cookies” w celu świadczenia Państwu usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Pliki „cookies” (tzw. „ciasteczka”) stanowią dane informatyczne, które przechowywane są w urządzeniu końcowym Użytkownika witryny i przeznaczone są do korzystania ze stron internetowych witryny, w szczególności do:
Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących „Cookies” oznacza, że będą one zamieszczane w Państwa urządzeniu końcowym. Mogą Państwo dokonać w każdym czasie zmiany ustawień dotyczących cookies. Ustawienia te mogą zostać zmienione w taki sposób, aby blokować obsługę plików cookies w ustawieniach przeglądarki internetowej bądź informować o ich każdorazowym zamieszczeniu w urządzeniu Użytkownika witryny. Sposoby i możliwości zmiany obsługi plików „cookies” mogą Państwo sprawdzić w ustawieniach swojej przeglądarki. Więcej szczegółów w naszej polityce prywatności.